Strafbaar feit: Ontslag zonder veroordeling

Er zijn vele redenen om een arbeidsovereenkomst te beëindigen. Er kan sprake zijn van disfunctioneren, een verstoorde relatie tussen werkgever en werknemer of de werknemer heeft een andere baan gevonden. In sommige gevallen is een strafrechtelijke verdenking of veroordeling de reden voor de beëindiging van het dienstverband, bijvoorbeeld wanneer de werknemer wordt verdacht van diefstal of mishandeling. De werkgever moet erop bedacht zijn dat de ontslagregels van het arbeidsrecht ook bij verdenking of veroordeling van een strafbaar feit van toepassing blijven.

Onschuldpresumptie in het arbeidsrecht

Net als in het strafrecht geldt in het civiel recht de onschuldpresumptie. Dit blijkt onder meer uit de uitspraak de Rechtbank Midden-Nederland van 17 september 2008 (ECLI:NL:RBUTR:2008:BF2117). De Rechtbank diende te oordelen over een casus, waarin een docent Duits op staande voet was ontslagen, nadat hij in eerste aanleg door de strafrechter was veroordeeld van verkrachting en ontucht van een minderjarige oud-leerlinge. Vervolgens is de arbeidsovereenkomst voorwaardelijke ontbonden onder toekenning van een voorwaardelijke vergoeding. In hoger beroep is de docent Duits vrijgesproken. De Rechtbank Midden-Nederland heeft overwogen dat ook in het arbeidsrecht in het algemeen en bij een ontslag op staande voet in het bijzonder, verondersteld moet worden dat iemand aan een (strafbaar) feit onschuldig is indien en zolang zijn schuld niet is komen vast te staan. Alleen de strafrechtelijke verdenking is in beginsel onvoldoende om een arbeidsovereenkomst te beëindigen.

Strafrecht vs arbeidsrecht

In latere rechtspraak is bovenbedoelde onschuldpresumptie bevestigd, bijvoorbeeld in de uitspraken van de Rechtbank Utrecht van 27 augustus 2009 (ECLI:NL:RBUTR:2009:BJ6241), de Rechtbank Rotterdam van 12 mei 2011 (ECLI:NL:RBROT:2011:BR0166) en de Rechtbank Amsterdam 2 september 2013 (ECLI:NL:RBAMS:2013:6016). In laatstgenoemde uitspraak is verder overwogen dat – in het kader van de beëindiging van het dienstverband – de strafrechtelijke kwalificatie van de verweten gedraging niet van belang is, maar de civielrechtelijke context van deze gedraging. Wel is het aan te bevelen dat geen strafrechtelijke kwalificatie wordt aangevoerd als ontslaggrond. Als de werkgever de werknemer zonder nadere onderbouwing simpelweg mededeelt dat hij is ontslagen wegens ‘diefstal’, zal de werkgever mogelijk wèl de elementen van diefstal ex art. 310 Sr. moeten aantonen.

Geen vervolging, maar wel ontslag op staande voet

De Rechtbank Noord-Nederland oordeelt in haar uitspraak van 1 juli 2014 (ECLI:NL:RBNNE:2014:3863) over een zaak, waarin een werkneemster op staande voet was ontslagen wegens (onder meer) het wegnemen van geld uit haar kassa. De Officier van Justitie had reeds besloten de werkneemster niet te vervolgen wegens gebrek aan bewijs en de zaak (strafrechtelijk) geseponeerd. De Rechtbank gaat voorbij aan het feit dat de werkneemster niet wordt vervolgd, omdat wordt geoordeeld dat in strafzaken andere bewijsnormen gelden dan in civiele zaken. Aangezien de werkneemster heeft verklaard dat zij onterechte retouren op haar kassa heeft gemaakt en het desbetreffende geld heeft weggenomen en gebruikt voor privé-uitgaven, oordeelt de Rechtbank vervolgens dat het handelen van de werkneemster een ontslag op staande voet rechtvaardigt.

Advies

Wanneer de werkgever een arbeidsovereenkomst wil beëindigen, dient hij zorgvuldig te werk te gaan. Dit geldt te meer wanneer de werkgever de werknemer op staande voet wil ontslaan. Vormt een eventueel strafrechtelijk handelen de grondslag voor de beëindiging van de arbeidsovereenkomst, dan zal bijvoorbeeld nauwkeurig moeten worden beschreven waarom de werknemer wordt ontslagen. De werknemer dient erop bedacht te zijn dat zijn dienstverband niet veilig is gesteld, wanneer hij niet door het Openbaar Ministerie wordt vervolgd. Hij zal zijn verweer op een even nauwkeurige wijze moeten voeren.